خانه قمگردی

اگر به دنبال تجربه‌ای منحصر به فرد و به یادماندنی هستید، بازدید از گذر شاه‌حمزه و بقعه امامزاده حمزه را از دست ندهید. بوی دلپذیر حلوا و نان کسمه داغ در این گذر، شما را به دنیایی از طعم‌ها و خاطرات شیرین می‌برد. این سفر نه تنها فرصتی برای زیارت و دعاست، بلکه تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از زندگی محلی و سنت‌های قمی را برای شما به ارمغان می‌آورد. بیایید و با ما همراه شوید تا زیبایی‌های گذر شاه‌حمزه را کشف کنید!

معرفی گذر شاه حمزه

گذر شاه‌حمزه یکی از گذرگاه‌های تاریخی و دیدنی در قم است که به واسطه امامزاده شاه حمزه شهرت یافته و از دیرباز مورد توجه مردم این شهر و شیعیان قرار داشته است. این گذر به عنوان محلی برای اتصال خانه‌ها و کسب‌وکارها در گذشته، بسیار پررونق بوده و محلی برای رفع نیاز اهالی و برگزاری گفتگوهای اجتماعی به شمار می‌رفته است. امامزاده شاه حمزه با شش واسطه از نوادگان امام موسی کاظم (ع) محسوب می‌شود و شاهان صفوی به دنبال انتساب خود به سادات، در آبادانی این بقعه کوشیده‌اند.

نسب نامه امامزاده شاه حمزه

شاه حمزه، یکی از امامزادگان واجب‌الاحترام شهر قم با شش واسطه از نوادگان امام موسی کاظم (ع) به شمار می‌رود. شاهان صفوی که به دنبال انتساب خود به سادات بودند، حمزه بن موسی بن جعفر (ع) را به عنوان نیای اصلی خود می‌شناختند و در هر کجا که بقعه‌ای از نوادگان ایشان را می‌یافتند، در تجدید بنا و آبادانی آن مکان کوشیدند.

بر اساس تاریخ، امامزاده حمزه (ع) در کنار پدر بزرگوارشان، ابوعبدالله حسین ملقب به فاتوسه، در این مکان مدفون هستند. ابوعبدالله حسین با دختر امامزاده حمزه بن سید علی ازدواج کرده و به نوعی سید علی نوه دختری امامزاده شاه سید علی محسوب می‌شود.

نام پدربزرگ امامزاده حمزه (ع) بر ایشان نهاده شده و به همین دلیل، برخی از مردم محلی به اشتباه تصور می‌کردند که ایشان فرزند بلافصل امام موسی کاظم (ع) هستند، در حالی که حمزه بن سید علی در شهر ری دفن شده است.

در بقعه، ضریح دیگری نیز وجود دارد که به احمد بن اسحاق بن ابراهیم بن موسی بن ابراهیم بن موسی الکاظم (ع) تعلق دارد. احمد بن اسحاق، پسر سلطان اسحاق آوه است و در واقع شاه حمزه (ع) عموزاده شاه ابراهیم (ع) نیز به شمار می‌رود. محمد فقیه، عموزاده دیگر ایشان، در جوار امامزاده علی بن جعفر (ع) مدفون است و جد اعلی ایشان، ابراهیم مرتضی، عموزاده‌های سید رضی و سید مرتضی نیز در این مکان دفن شده‌اند.

جایگاه شاه حمزه در بین مردم

در کتب تاریخی آمده است که بسیار از مردم قم، در موارد شکایات حقوقی و دعاوی مختلف، به امامزاده حمزه و آستان مقدس ایشان به عنوان مرجع و فصل الخطاب خود مراجعه می‌کردند. آن‌ها در این مکان نورانی حاضر می‌شدند و یکدیگر را سوگند می‌دادند؛ به طوری که فردی که به سخن کذب خود ایمان داشت، به این امامزاده قسم نمی‌خورد.

صاحب کتاب «انوار المشعشعین» در معرفی امامزاده حمزه (ع) اشاره کرده است که مردم برای شفای بیماران صعب‌العلاج خود، از جمله نابینایان و افرادی که به فلج مادرزاد مبتلا بودند، به بقعه متبرکه ایشان مراجعه می‌کردند و با توسل به این امامزاده جلیل‌القدر، شفا می‌گرفتند.

تاریخچه بقعه شاه حمزه

تاریخ ساخت بقعه شاهزاده حمزه مربوط به قرن هشتم است. در بنا لوح کاشی ای وجود دارد که نشان می دهد این اثر در عصر شاه طهماسب صفوی تزیین و تعمیر شده است. گنبدهای حلزونی آن در دوره قاجار ساخته شده‌اند. در سال‌های اخیر، تزئینات داخلی، ضریح و محوطه بقعه مرمت و بازسازی شده است.

معماری بقعه شاه حمزه

معماری بقعه امامزاده شاه حمزه به‌ویژه گنبدهای آن، به خاطر طراحی خاص و منحصر به فردش، توجه بسیاری از گردشگران و معماران را به خود جلب کرده است. گنبد نخست با ارتفاع ۱۰ متر و فرم حلزونی، در نوع خود بی‌نظیر است و نمونه‌ای مشابه در معماری اسلامی ایران ندارد. آینه‌کاری رواق این بقعه شباهت زیادی به آینه‌کاری‌های موجود در بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی دارد و به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران به شمار می‌رود.

درب ورودی چوبی و نفیس، حیاطی با حوض و درخت، و دو بقعه با گنبدهای حلزونی منحصربفرد از دیگر ویژگی‌های معماری این بقعه است. همچنین، درب‌های ورودی به داخل حیاط به‌طور قرینه طراحی شده‌اند و ایوان‌های کم عرض با طاق‌نماها و ستون‌های رومی دور تا دور حیاط را احاطه کرده‌اند.

آینه‌کاری‌های موجود در رواق این بقعه شباهت زیادی به آینه‌کاری‌های بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی دارد و به عنوان یکی از آثار تاریخی ارزشمند ایران شناخته می‌شود. طراحی گنبد و مناره شاه حمزه بسیار زیبا و منحصر به فرد است و می‌توان آن را در تمام کشور بی‌نظیر دانست؛ چرا که مشابهی در گنبدهای معمول معماری ایرانی اسلامی دیده نمی‌شود.

گنبدهای حلزونی این امامزاده، آن را از سایر امامزاده‌های قم متمایز می‌کند و به عنوان یکی از نمادهای معماری ایرانی شناخته می‌شود.

ویژگی‌های گذر شاه حمزه

محله شاه‌حمزه در قم بیشتر به خاطر عزاداری‌ها و حلواسازی حاج شیخ حسن بزرگ قمی شناخته می‌شود که بیش از ۱۰۰ سال سابقه دارد. به خاطر کیفیت محصولاتش، آلمانی‌ها به او تقدیرنامه‌ای اهدا کردند و از او خواستند تا این شغل را در کشورشان راه‌اندازی کند.

این محله با بوی دلپذیر نان کسمه داغ، حلوا ارده و سوهان در گذرگاه‌های خود، فضایی شیرین و جذاب ایجاد کرده است و این عطرها هیچ رهگذری را بی‌توجه نمی‌گذارد. گذر شاه‌حمزه همچنان زنده و پویا است و در آن می‌توان بقالی‌ها، خشکه‌پزی‌ها، قصابی‌ها و نانوایی‌ها را مشاهده کرد.

کاربری بنا در گذشته

در گذشته، بقعه امامزاده حمزه به عنوان یک مکان زیارتی و مذهبی شناخته می‌شد و مردم برای زیارت و دعا به این مکان مراجعه می‌کردند. این بنا همچنین به عنوان محلی برای برگزاری مراسم مذهبی و عزاداری‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. گذر شاه‌حمزه به عنوان یک مرکز تجاری نیز شناخته می‌شد و کاسب‌ها و فروشندگان در آن به فعالیت مشغول بودند.

کاربری بنا در زمان حال

امروزه، بقعه امامزاده حمزه همچنان به عنوان یک مکان زیارتی محبوب در قم شناخته می‌شود و هر روزه زائران زیادی از آن بازدید می‌کنند. این بنا به‌عنوان یک جاذبه گردشگری نیز شناخته شده و به خاطر معماری منحصر به فردش، گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند. همچنین، بازارچه‌های اطراف این محله، محلی برای خرید سوغات و محصولات محلی هستند.

بهترین زمان بازدید

بهترین زمان برای بازدید از گذر شاه‌حمزه و بقعه امامزاده حمزه، بهار و پاییز است. در این فصول، هوای معتدل و دلپذیری حاکم است و می‌توانید از زیبایی‌های طبیعی و تاریخی این منطقه بهره‌مند شوید. همچنین، در ایام خاص مذهبی، مانند ماه محرم، این مکان به‌ویژه پررونق است و مراسم عزاداری در آن برگزار می‌شود.

نکاتی که برای بازدید باید رعایت کنیم

احترام به آداب و رسوم: هنگام بازدید از بقعه، به آداب و رسوم مذهبی احترام بگذارید و لباس مناسب بپوشید.

حفظ نظافت: در هنگام بازدید، از ریختن زباله در محوطه خودداری کنید و به نظافت این مکان کمک کنید.

آرامش: در هنگام حضور در مکان‌های مذهبی، به آرامش و سکوت توجه کنید و از ایجاد سر و صدا خودداری کنید.

جاذبه‌های گردشگری اطراف

 مسجد جامع

مسجد جامع قم به عنوان یکی از جاذبه‌های برجسته معماری و تاریخی استان قم شناخته می‌شود. این مسجد به دلیل موقعیت خود در بافت تاریخی و قدیمی قم (محله مسجد جامع)، همواره جزو مقاصد اصلی تورهای گردشگری قرار دارد. نزدیکی این مسجد به محله مسجد جامع، مدرسه علمیه جهانگیر خان، میدان کهنه و بازار کهنه، فرصت‌های جذابی را برای یک تور نیمروزه گردشگری فراهم می‌آورد.

بازار قم

بازار قم یکی از جواهرات تاریخی ایران است که بازدید از آن تجربه‌ای فرهنگی و معماری منحصر به فرد به شما ارائه می‌دهد. این گشت شامل آشنایی با بازار صفوی قم و شاهکار معماری دوران قاجار است که به عنوان یکی از بهترین و بی‌نظیرترین سقف‌های ضربی ایران محسوب می‌شود.

سوالات متداول

گذر شاه‌حمزه به چه چیزی مشهور است؟

این گذر به خاطر امامزاده شاه حمزه و مشاغل سنتی مانند حلواسازی حاج شیخ حسن بزرگ قمی مشهور است.

 

تاریخ ساخت بقعه امامزاده حمزه به چه زمانی برمی‌گردد؟

تاریخ ساخت این بقعه به قرن هشتم هجری و عصر شاه طهماسب صفوی برمی‌گردد.

 

گنبدهای بقعه امامزاده حمزه چه ویژگی خاصی دارند؟

گنبدهای حلزونی آن در نوع خود بی‌نظیر هستند و نمونه‌ای مشابه در معماری اسلامی ایران ندارند.

 

بهترین زمان برای بازدید از گذر شاه‌حمزه چه زمانی است؟

بهترین زمان برای بازدید بهار و پاییز است.

 

محله شاه‌حمزه چه جاذبه‌های دیگری دارد؟

این محله دارای جاذبه‌هایی مانند بازار کهنه، مسجد جامع و مدرسه غیاثیه است.